Inleiding

Literatuur in de 19e eeuw

In de negentiende eeuw is het schrijven lange tijd een nevenfunctie en vervult de letterkunde een maatschappelijke functie. In de tweede helft van de eeuw vindt er een emancipatie van het literaire leven plaats: de professionele schrijver doet zijn intrede en vrouwen eisen hun positie op.

Personen: Napoleon, Willem I, Leopold I, Hendrik Conscience, Thorbecke, Multatuli, Aletta Jacobs
Gebeurtenissen: Bataafs-Franse tijd, terugkeer van Oranje, Belgische Opstand (1830-1831), Revolutie 1848, eerste feministische golf (1870-1920)

Onderwerpen

Boeken voor de massa
Lezen in de negentiende eeuw
Dat bliksems knappe boek: Max Havelaar
Hoe Multatuli de openbare mening wilde beïnvloeden
De alwetende verteller
Vertellers in negentiende-eeuwse romans
De beweging van Tachtig
Een literaire revolutie
De dichter als filantroop
Liefdadigheidspoëzie
De hele mensheid
Van individualisme naar gemeenschapskunst
De historische roman
Ivanhoe in Nederland
De invloed van literatuur uit het buitenland in de negentiende eeuw
De opkomst van de fotografie
Een invloedrijke uitvinding
De realiteit als inspiratiebron
Het realisme
De stemmen van een nieuwe tijd
"De Nieuwe Gids" (1885-1894) en "Van Nu en Straks" (1893-1894 en 1896-1901)
De Vlaamse Beweging
Op de bres voor het Nederlands
De Zwarte romantiek
In de ban van de nacht
Een boekwinkel in de 19de eeuw
Boek was kostbaar bezit
Gevoel, Verbeelding, Heldenmoed!
Huiselijkheid versus Romantiek
Godsdienst uit de literatuur
‘O God, er is geen God!’
Het boze oog van de kritiek
Negentiende-eeuwse recensenten
Jong Holland
Literatuurvernieuwers in studentenkring
Koloniale jeugdliteratuur uit de West
Van edele koningszonen en gruwelijke planters
Lachen in letterland
Humoristische literatuur
Lang leve Nederland!
Nationalisme in de negentiende eeuw
Liefdesbrieven in de negentiende eeuw
Het privéleven van drie schrijvers
Literatuur als wapen
Partijstrijd en censuur in de Franse tijd
Literatuur als wetenschap
Het naturalisme
Mannentaal en vrouwenpraat
Gender en schrijverschap in de 19e eeuw
Nationalisme in Vlaanderen
‘Wees Vlaamsch van hart’
Pikante romans
Een nieuwe seksuele moraal in de negentiende eeuw
Poëzie voor iedereen
Burgerlijke dichters
Rampenliteratuur in de 19e eeuw
Romantiek in Nederland
Uitstorting van gevoel
Toneel in de 19e eeuw
‘De vis wordt duur betaald’
Van Brave Hendrik tot Dik Trom
Jeugdliteratuur in de 19e eeuw
Vlaanderen volop
Het tijdschrift 'Van Nu en Straks'
Vreemdelingen
Buitenlanders in Nederland en in de literatuur
Vrouwenemancipatie
‘Och, was ik maar een jongen’
Zelfmoord in de literatuur
De eervolle en oneervolle dood

Schrijvers

Beets, Nicolaas (Hildebrand)
Emotionele predikant met humor
Bilderdijk, Willem
Dichter met een hart voor geschiedenis
Bosboom-Toussaint, A.L.G.
Schrijfster van historische romans
Busken Huet, Conrad
Zure criticus van De Gids
Conscience, Hendrik
Strijder voor Vlaamse taal en cultuur
Couperus, Louis
Dandy en harde werker
Cremer, Jacob Jan
Schilder-schrijver en performer
Daum, P.A.
Chroniqueur van 'tempo doeloe'
Deyssel, Lodewijk van (Karel Joan Lodewijk Alberdingk Thijm)
‘Scheldcriticus’ van Tachtig
Duyse, Prudens van
De Vlaamse dichter van de Romantiek
Eeden, Frederik van
Idealistische schrijver-psychiater
Emants, Marcellus
Pessimistische naturalist
Foore, Annie
Een van de eerste Nederlandse schrijfsters in Indië
Genestet, P.A. de
Tragische dominee-dichter
Gezelle, Guido
Priester van de Vlaamse Beweging
Gorter, Herman
De Tachtiger die socialist werd
HaverSchmidt, François (Piet Paaltjens)
Dubbelganger van zichzelf
Heijermans, Herman
Toneelgrootheid
Hoven, Thérèse (Adinda)
Fervent schrijfster en feministe
Kartini, Raden Adjeng
Brieven voor een rechtvaardige toekomst
Kloos, Willem
Een God in 't diepst van zijn gedachten
Kneppelhout, Johannes
Begeleider van jong talent
Kruseman, Mina
Een Nederlands feministe en schrijfster
Ledeganck, Karel Lodewijk
Dichter en cultuurflamingant
Lennep, Jacob van
Drukbezette schrijver-politicus
Loveling, Virginie en Rosalie
Speelsheid, politiek en duisternis
Multatuli (Eduard Douwes Dekker)
Sociaal bewogen vernieuwer
Potgieter, Everhardus Johannes
Strijder tegen rijmelarij
Schoolmeester, De (Gerrit van de Linde)
Losbandige kostschooldirecteur
Tollens, Hendrik
Dichter des vaderlands

Teksten

Aan den Rijn
Elias Annes Borger, 1821
Camera obscura
Hildebrand (pseudoniem van Nicolaas Beets), 1839
De commandant van de negerjagers
J. Hendrik van Balen, 1890
Eline Vere. Een Haagsche roman
Louis Couperus, 1889
Fabriekskinderen. Een bede, doch niet om geld
J.J. Cremer, 1863
De familie Kegge
Nicolaas Beets (pseudoniem: Hildebrand), 1840
Gedichten van den Schoolmeester
De Schoolmeester (Gerrit van de Linde), 1859
Gesprek op den Drachenfels
Jacob Geel, 1835
Hilda van Suylenburg
Cécile Goekoop de Jong van Beek en Donk, 1897
De Hollandsche Natie
J.F. Helmers, 1812
Het huis Lauernesse
A.L.G. Bosboom-Toussaint, 1840
Een huwelijk in Indië
Mina Kruseman, 1873
Journaal eener Oostindiesche Reis
Anna Abrahamsz, 1847-1848
Leekedichtjes
P.A. de Génestet, 1860
De Leeuw van Vlaenderen of de Slag der Gulden Sporen
Hendrik Conscience, 1838
La Légende et les aventures héroïques, joyeuses et glorieuses d’Ulenspiegel et de Lamme Goedzak au pays de Flandres et ailleurs (Frans)
Charles De Coster, 1867
De levende afgod of De geschiedenis van een kankantrieboom
Jan de Liefde, 1890
Een liefde
Lodewijk van Deyssel, 1887
De lotgevallen van Ferdinand Huyck
Jacob van Lennep, 1840
Max Havelaar
Multatuli (pseudoniem Eduard Douwes Dekker), 1860
Mei
Herman Gorter, 1886-1889
Een nagelaten bekentenis
Marcellus Emants, 1894
Op hoop van zegen
Herman Heijermans, 1900
Snikken en grimlachjes
Piet Paaltjens (François HaverSchmidt), 1867
Van de koele meren des doods
Frederik van Eeden, 1900