Geuzenvesper of Ziekentroost voor de vierentwintig

Vondel was woedend op de terdoodveroordeling van Oldenbarnevelt. Hij schreef er anoniem een tragedie over (Palamedes of vermoorde onschuld). In deze allegorie ging onder een verhaal uit de Trojaanse oorlog overduidelijk de geschiedenis van Maurits en Oldenbarnevelt schuil. Toen het stuk in 1625 verscheen (na de dood van Maurits) werd het verboden. Vondel werd veroordeeld tot een geldboete.

Kraaien en raven

Zijn woede was nog niet bekoeld. In 1631 verscheen een pamflet met een vlijmscherp hekeldicht over de 24 rechters van Van Oldenbarnevelt. Hij minachtte deze ‘kraaien en raven’ die als lijkenpikkers geld hadden geaccepteerd uit het verbeurd verklaarde bezit van de raadpensionaris. En dat terwijl ze wisten dat er geen bewijs was geweest voor landverraad. Inmiddels zouden ze wel inzien hoe fout ze waren geweest, maar nu was het te laat. Tevergeefs baden ze elke avond God om vergeving. Kansloos, volgens Vondel. God is onverbiddelijk tegenover mensen die onschuldigen veroordelen. Vondel gaf het gebed een katholieke naam (vesper) en voerde de calvinistische rechters op als zieken die ‘getroost’ (bijgestaan door een geestelijke) moesten worden aan het eind van hun leven. Die geestelijke kreeg ook al een katholieke snit: een Dordtse ‘sant’ (heilige). Dit sarcasme maakte het gedicht extra vernederend.